Günümüzde Türkiye’de kuş fotoğrafçılığı hızla yaygınlaşmaktadır. Kuş gözlemciliğinden farklı olarak ilk adımda kuşların kaliteli görsellerini elde etmeye çalışan fotoğrafçılar türler hakkında çok sayıda varlık verisini de beraberinde toplamaktadırlar. Ornito.org yeni kurulmuş olmasına karşın, kuruluşunun üzerinden geçen 10 ayın sonunda çok sayıda fotoğraflı ve fotoğrafsız gözlem kaydının toplandığı bir site olmuştur. Süreç içinde kuşların üreme ve dağılım bilgilerini Kuş Atlası kareleri formatında toplamaya başlayan sitenin veri tabanındaki Kuş Atlası verileri haritalarla özetlenmiştir. Bu haritalardan ilki kuş gözlem kayıtlarının 50x50 km karelik atlas karelerindeki dağılımını gösteren haritadır (Şekil 1). Kuş Atlası karelerinde kaydedilmiş olan türlerin sayıları Şekil 2’de verilmiştir. Üreme bilgisi ile girilmiş olan kayıtlara göre üreme kaydı alınmış tür sayılarının atlas karelerindeki dağılımı Şekil 3’te verilmiştir. Kuş Atlası’nda kareleme yöntemiyle oluşturulan tür dağılım haritalarına birkaç örnek vermek istedik. Bu haritalar ornito.org internet sitesinde toplana veriler kullanılarak oluşturulmuştur. Bu haritalardan biri yaygın bir ilkbahar göçmeni olan arı şahinine aittir. Bu türün nisan, mayıs, haziran ayı kayıtlarının tümü üreme kaydı olarak kabul edilemez. Ancak, genel olarak üreme döneminde türün nerelerde kaydedildiği Şekil 4’te verilmiştir. Yaygın üreyen ötücü kuş türlerimizden olan ak mukallidin üreme dönemi kayıtları genel bir değerlendirmeden geçirilmelidir ancak bu türün ülkemizde hem her uygun habitatta ürediği düşünüldüğünde Şekil 5’te verilen haritanın üreme dönemi dağılımını temsil ettiği söylenebilir. Ancak, çok daha fazla kayıta gerek duyulduğu da açıktır. Süreç içinde biriken kayıtlar ile eksikler tamamlanacaktır. Avrupa popülasyonunda azalış gözlenen kızkuşu (koruma durumu = Hassas) için dağılım haritası ise Şekil 6’da verilmiştir. Bu kayıtlar hem göçmen bireylerin hem de üreyen bireylerin kayıtlarından oluşmaktadır. Bu durumda Şekil 6’da verilen haritanın türün ilkbahar dönemi dağılımına ait olduğunun altını çizmek gerekir. Sığır balıkçılının hem iklim değişikliğine bağlı olarak hem de tarım alanlarının ve hayvan otlatılan alanların artması nedeniyle dağılımını genişlettiği düşünülmektedir. Bu türün ülkemizdeki üreme alanları hakkında ayrıntılı araştırmalar yapılmalıdır. Özellikle kesin üreme alanlarının tespit edilmesi ile üreme dönemi dağılımı sağlıklı bir şekilde belirlenebilecektir. Arı şahini, ak mukallit, kızkuşu ve sığır balıkçılı örneklerinin ortak özelliği atlas kareleri özelinde kesin üreme kayıtlarının az ya da hiç olmamasıdır. Türlerin kesin üreme kayıtlarını almak özel çaba gerektirir. Siz de üreme döneminde türlere ait kayıtlarınızı üreme bilgisi ile girerek türlerin dağılım haritalarının oluşturulmasına katkı verebilirsiniz. Bunun için yapmanız gereken türlerin üreme davranışlarını eskisinden biraz daha dikkatli bazen de daha uzun soluklu olacak şekilde izlemek ve kayıt altına almaktadır. Böylece hem kuş bilginiz hem de Türkiye'deki kuşlar hakkındaki bilgi birikimimiz artacaktır. Yazan ve Haritalar: Lider Sinav